نقشه مغزی یا qEEG چیست

نقشه مغزی یا QEEG (الکتروانسفالوگرافی) یکی از تست‌های بسیار مهم جهت اندازه‌گیری الگوهای الکتریکی در سطح سر و انعکاس فعالیت قشر مغز است. (در این فرایند امواج با استفاده از از روش‌های ریاضی، به مقادیر کمی “جهت بررسی عملکرد صحیح مغز و مقایسه”  تبدیل خواهند شد.) این فرایند نوعی تجزیه و تحلیل دیجیتالی شده می‌باشد که در اصطلاحات عادی آن را به عنوان نقشه‌ی مغزی می‌شناسند. در این عملکرد شاهد توسعه‌ی قابل توجه تجزیه و تحلیل و تفسیر بصری هستیم که در افزایش درک ما از عملکرد مغز، تاثیرگذار است.

در نقشه مغزی می‌توان شدت فعالیت‌های الکتریکی در مناطق مختلف مغز را اندازه گیری و یا پردازش نمود. در این صورت می‌توان به راحتی عملکرد مغز را بررسی کرد. یکی از فواید استفاده از این فرایند این است که: (متخصصین می‌توانند به این موضوع پی ببرند که فرد در چه نقاطی از ضعف و یا قدرت بالا در مغز، برخوردار است.)

نقشه مغزی چیست؟

نقشه مغزی یک الگوی بسیار کاربردی و منحصر بفرد است که بر اساس آن می‌توان به نواحی قدرتمند و ضعیف مغز، پی برد. اغلب پزشکان از این نقشه‌ها برای ارزیابی اولیه بیماران خود استفاده می‌کنند. بنابراین آنها می‌توانند به داده‌های مفید دست یافته و با کنار هم قرار دادن اطلاعات جمع آوری شده، نتایج بسیار ایده‌آلی را استخراج نمایند. داده‌های EEG و اطلاعات دقیق QEEG، مشتق شده و سپس توسط متخصصین (به عنوان یک ابزار بالینی جهت ارزیابی و ردیابی انواع تغییرات در عملکرد مغز) تفسیر و مورد استفاده قرار می‌گیرند.

تکنیک‌های پردازش مدرن و استفاده از نرم‌افزارهای تحلیلی پیشرفته، توانایی مشاهده تغییرات پویایی مغز را برای متخصصین به همراه خواهند داشت. این رویکرد می‌تواند در تعیین نواحی درگیر و همچنین پردازش کارآمد آنها، بسیار تاثیرگذار باشد. رویکردهای تحلیلی از انواع زیادی برخوردار هستند. امروزه با وجود تکنیک‌های تصویربرداری عصبی، می‌توان به راحتی منابع واقعی ریتم‌های قشر مغز را ترسیم نمود. این رویکردهای پیشرفته، درک ما از پویایی و عملکرد مغز انسان را تغییر خواهند داد.

انواع نقشه مغزی

همانطور که ذکر کردیم نقشه مغزی از انواع زیادی برخوردار است که با توجه به شرایط مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. توجه به دستور و تجویز پزشکان در این زمینه، بسیار ضروری خواهد بود. از انواع مختلف این نقشه‌ها، می‌توان به:

• نقش برداری مغزی معمولی
• نقشه برداری مغزی در حالت خواب
• نقشه برداری مغزی در حین فعالیت

 اشاره کرد. هر کدام از انواع مختلف نقشه‌های مغزی، عملکردهای متفاوت مغز در شرایط مختلف را بررسی نموده و سپس تجزیه و تحلیل می‌کنند. در این صورت می‌توانند به راحتی به مشکلات مختلف در نواحی متفاوت مغز پی ببرند.

در چه زمان‌هایی افراد نیازمند استفاده از این تست هستند؟

شاید این سوال نیز برای شما پیش آید که چه افرادی کاندیدای انجام نقشه مغزی هستند؟ چه مواردی موجب می‌شود که پزشک متخصص اقدام به تجویز این آزمایش برای افراد، نماید؟! همانطور که متوجه شدید نقشه‌ی مغزی می تواند اختلالات موجود در مغز و عادتهای ناشایست آن را به صورت دقیق مشخص کند. لذا پزشکان برای پی بردن به اطلاعات مفید از مغز، اقدام به انجام این آزمایش می‌نمایند.  بنابراین افرادی کاندیدای انجام این آزمایش هستند که:

• دچار بیماری‌های مغزی و یا عروقی و همچنین آسیب‌های مغزی شدید شده باشند.
• کودکانی که از اوتیسم و بیش فعالی برخوردار باشند.
• افرادی که مشکوک به  اسکیزوفرنی، افسردگی و اضطراب هستند.
• افرادی که دچار اختلالات کمبود توجه و یادگیری هستند.
• افرادی که دچار اختلالات زیادی در خواب هستند.
• جهت سنجش توانمندی‌های  مختلف در افراد مانند: توانمندی‌های ورزشی، تمرکز، هنری و غیره.
• افرادی که برای بررسی وضعیت بیماری خود پس از شیمی درمانی، بیماریهای عفونی، جراحی‌ها و غیره باید مورد آزمایش قرار بگیرند.
• موقعیت‌یابی و تشخیص کانونهای تشنج
• افرادی که مشکوک به تومور، صرع و یا برخی از آسیب‌های داخلی مغزی هستند.

بنابراین توجه به خواسته‌ی پزشک متخصص در این زمینه، بسیار حائز اهمیت خواهد بود.

تفاوت نوار مغزی با نقشه‌ مغزی

نقشه مغزی فواید بسیار زیادی را در برابر نوار مغزی در بر دارد. به طوری که امروزه بسیاری از پزشکان، استفاده از نقشه‌های مغزی را به نوار مغزی ترجیح می‌دهند. از تفاوت‌های قابل توجه این دو فرایند مهم، می‌توان به فواید قابل توجه و نقاط قوت زیاد نقشه‌ی مغزی اشاره نمود.

• یکی از مهمترین مزایای استفاده از نقشه‌های مغزی، برخورداری آنها از نمودارهای رنگی و همچنین نقشه‌های متحرک و پویا است. این وضعیت سبب سهولت مقایسه آنها با نمودار‌های پایه خواهد شد.
• از انواع دیگر وجه تمایز آنها، می‌توان به: دقت تشخیص فوق‌العاده در نقشه‌های مغزی برای درک انواع اختلالات و بیماری‌ها، اشاره نمود.
• این روش از جمله روش‌های غیرتهاجمی است که در بهره برداری از آن، از هیچ دارو و اشعه‌ای استفاده نمی‌شود.
• یکی دیگر از فواید این روش، مقرون به صرفه بودن آن نسبت به روش‌های دیگر می‌باشد.

نحوه گرفتن نقشه مغزی

برای انجام نقشه مغزی، توجه به برخی از موارد بسیار ضروری است. در این فرایند، درمانگر کلاهی (که بر روی آن الکترودهای خاص  تعبیه شده است) را بر روی سر فرد قرار می‌دهد. سپس از یک ژل با قابلیت رسانایی برای اتصال مناسب الکترودها به پوست سر، استفاده می‌کنند. این ژل بین فضای خالی الکترودها تزریق می‌شود. سپس کلاه به دستگاه مورد نظر متصل شده و امواج در نمایشگر ظاهر خواهند شد. در هنگام انجام این فرآیند، اپراتور به مواردی اشاره می‌کند که فرد باید اقدام به انجام آنها نماید. به طور مثال: باز و بسته نگه داشتن چشم‌ها برای مدت مشخص.

نکات طلایی برای انجام نقشه مغزی:

در نظر گرفتن برخی از نکات مهم برای انجام نقشه مغزی، می‌تواند در ارائه نتایج دقیق آن، بسیار تاثیر گذار باشد. از جمله این نکات طلایی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• قبل از انجام تست، حتما سر، پیشانی و لاله‌های گوش خود را تمیز و خشک نمایید.
• از هیچ نوع مواد آرایشی برای پیشانی و موها استفاده نشود.
• برای دریافت نتایج دقیق‌تر، گوشواره، پیرسینگ، گلسر و غیره را از ناحیه سر جدا کنید.
• قبل از انجام این فرایند (تا 24 ساعت) دارویی مصرف نکنید. در صورت مصرف به پزشک خود اطلاع دهید.
• در صورت وجود بیماری خاص (در حال و گذشته) حتما به پزشک متخصص خود اطلاع دهید.
• از مصرف هرگونه دخانیات، مواد الکلی، قهوه، چایی، نوشیدنی‌های کافئین دار (تا 2 ساعت قبل از تست) خودداری کنید.

بیشتر بخوانید => چگونگی تفسیر نقشه مغز