اختلال وسواس در کودکان از علائم تا تشخیص

افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) نگران انجام افکار و اعمالی هستند که ممکن است برای افراد دیگر احمقانه یا غیرمنطقی به نظر برسد. این افکار مکرر (وسواس) و اعمال تکراری (اجبار) غیرقابل کنترل هستند و می توانند زندگی آنها را مختل کنند و در نهایت عملکرد عادی خانواده را مختل کنند. متاسفانه بین یک سوم تا نیم، اختلال وسواس در دوران کودکی و نوجوانی شروع می شود. با ما در این مقاله همراه باشید تا به بررسی اختلال وسواس در کودکان و راه های تشخیص آن بپردازیم.

علائم اختلال وسواس در کودکان

کودکان با رفتارهای وسواسی ممکن است بیش از حد دست های خود را بشویند یا دندان های خود را مسواک بزنند. آنها ممکن است تمایل داشته باشند که هر مواردی را به طور مکرر بررسی کنند. به عنوان مثال، بار ها بررسی می کنند که وسایل مدرسه یا ناهار خود را برای فردا صبح کنار گذاشته است. آن‌ها ممکن است به‌طور دقیق و بار ها وسایل  روی میز را مرتب کنند و ممکن است افکار نگران کننده ای در رابطه با میکروب‌ها، کثیفی، خشونت، بیماری یا مرگ به روش‌های بیش از حد دراماتیک داشته باشند.

وسواس در کودکان به گونه ای است که آن ها در سنین پایین اغلب تشخیص می دهند که رفتارشان غیرعادی است و از این رو سعی می کنند آن را کنترل کنند که معمولاً غرق در اضطراب می شوند و اختلالشان بیشتر می شود.

همچنین آن ها با دانستن اینکه رفتار OCD آنها عادی نیست، اغلب سعی می کنند آن را از خانواده و دوستان پنهان کنند. بسیاری از کودکان این رفتارهای غیرعادی را برای چندین ماه قبل از اینکه دیگران متوجه آن شوند، دارند.

علت اختلال وسواس در کودکان

روانشناسان و بهترین روانپزشک ها وسواس در کودکان را یک اختلال عصبی زیستی توصیف می کنند که به نظر می رسد در خانواده ها وجود دارد. اگر کودک شما رفتار وسواسی-اجباری از خود نشان می دهد، با متخصص صحبت کنید، او می تواند شما را به یک روانشناس یا روانپزشک معرفی کندکه در این راستا  ممکن است رفتار درمانی یا دارو درمانی توصیه شود.

اختلال وسواسی-جبری یا OCD، یک بیماری روانی است که به عنوان یک شیوعی بسیار رایج در کودکان شناخته شده است. علت دقیق این بیماری هنوز معلوم نیست، اما متخصصان بر این باورند که چندین عامل می‌تواند در بروز وسواس در کودکان مؤثر باشد. این عوامل شامل موارد زیر می شود:

• عوامل ژنتیکی
• آموزش‌های نادرست
• تجربیات و ترس‌های شخصی
• عوامل محیطی مانند استرس‌های خانوادگی، بروز بیماری شدید و…
• حالت شیمیایی مغز

این عوامل با هم می‌توانند به بروز وسواس در  کودکان مختلفی منجر شوند. در صورتی که احساس می کنید کودک شما به این اختلال دچار شده است پیشنهاد می‌شود که به یک متخصص روانشناسی یا روانپزشک مراجعه کنید تا بتوانید به درمان کودکتان بپردازد.

انواع وسواس ها در کودکان

وسواس فکری در کودکان اغلب حول موضوعات زیر می چرخد:

• مرگ: کودکان به احتمال مرگ خود یا یکی از بستگان نزدیک خود فکر می کنند
• جنسیت: آنها به تفاوت بیولوژیکی بین یک پسر یا دختر فکر می کنند، اما احساس می کنند که نباید به آن فکر کنند و داشتن این ایده ها درست نیست.
• بیماری ها: کودکان فکر می کنند ممکن است خود یا والدینشان به بیماری جدی مبتلا باشند
• ترس از آلودگی
• ترس از اشتباه کردن یا انجام نادرست کارها

متداول ترین وسواس عملی در کودکان عبارتند از:

• شستشوی مداوم: ممکن زمان زیادی و به طور مداوم دست های خود را بدون وقفه بشویند
• دائما درحال تمیز کردن اتاق و وسایل خود باشند.
• همه کار ها و موارد را مدام بررسی کنند.
• نگرانی بیش از حد با نظم
• تکرار مداوم یک عمل

چگونه علائم شایع وسواس را در کودکان تشخیص دهیم؟

در صورتی که کودکتان هر یک از این موارد زیر را دارا می باشد ممکن است به اختلال وسواس در کودکان مبتلا شده باشد .

• تغییرات خلق و خو و رفتار : کودکان بدون دلیل آشکار غمگین تر می شوند. آنها همچنین مضطرب، تحریک پذیر، عصبانی و گوشه گیر هستند و کمتر بازی می کنند و لبخند می زنند.
• عدم تمرکز و توجه : گذراندن تمام روز برای مبارزه با وسواس هایشان باعث می شود که آنها نتوانند روی کارهای دیگر تمرکز کنند، حتی اگر این کارها به ظاهر ساده باشند.
• نگرانی های غیرمعمول برای سن او: نگرانی ها و افکار غیر معمول در مورد مرگ، بیماری، کثیفی، جنسیت، مذهب و غیره دارند
• اجتناب از فعالیت ها به دلیل ترس های خاص: از انجام برخی کارها به دلیل ترس از آسیب دیدن پرهیز می کنند مانند ترس از اسکیت سواری به دلیل احتمال افتادن، خشک کردن موهای خود در حمام از ترس برق گرفتگی و غیره. 
• ذهن نا امید و افسرده: وسواس در کودکان به نحوی است که اگر برنامه ها تغییر کند یا همه چیز آنطور که انتظار می رود پیش نرود، ناامید می شوند. آنها تحمل کمی برای ناامیدی دارند و حتی می توانند پرخاشگر شوند. همه اینها به این دلیل است که آنها در طول روز احساس اضطراب زیادی می کنند و حاشیه کمی برای رویارویی با موقعیت های منفی دیگر دارند.
• حساسیت بیش از حد به انتقاد: آنها بسیار نگران افکار دیگران نسبت به خودشان و کاری که انجام می دهند هستند و تحت تاثیر افکار دیگران قرار می گیرند. در این راستا برای اینکه احساس امنیت و رضایت کنند هرکاری می کنند تا  مورد پسند واقع شوند حتی اگر چیزی نباشد که خودشان آن را بخواهند.

درمان وسواس در کوکان

وسواس در کودکان گاهی منجر به انجام رفتار و افکار های تکراری و مداوم می شود و کودکان معتقدند که این امر برای آنها امنیت به ارمغان می آورد، هدف از درمان این است که کودک بفهمد که اگر این افکار و رفتار ها را انجام ندهد، ترس های وسواسی او تحقق نمی یابد.

درمان وسواس در کودکان به دلیل متفاوت بودن رفتار و رشد آنها نسبت به بزرگسالان، ممکن است به مدت طولانی‌تری نیاز داشته باشد. ممکن است پزشک برای کاهش علائم وسواس، داروهایی را تجویز کند.

یکی از روش های درمان وسواس در کودکان شامل درمان‌های روان‌شناختی است که معمولا با همکاری والدین انجام می‌شوند. در این روش متخصص با استفاده از روش هایی مانند رفتار-شناختی، روان‌درمانی، درمان خانوادگی و… به درمان می پردازد.

اگر وسواس کودکان شدید و مشکلات پایداری را برایشان ایجاد کرده است، درمان های جدی‌تر شامل تحریک الکتریکی مغز نیز برای برخی کودکان، در نظر گرفته می‌شود.